Sağlık Harcamaları ile Ekonomik Büyüme ve İnsani Gelişme Endeksi İlişkisi: OECD Ülkeleri İçin Ekonometrik Bir Analiz
Author :
Abstract
Beşeri sermayenin geliştirilmesine, korunmasına ve ülke verimliliğinin artışına önemli katkılar sağlayan sağlık harcamaları, ekonomik büyüme ve insani gelişme düzeyinin de temel belirleyicilerindendir. Sağlık harcamaları ile ekonomik büyüme ve insani gelişme düzeyi arasındaki bu sıkı ilişki, insani gelişme düzeyinin önemli bir unsuru olan sağlığın, işgücü verimliliğini arttırarak ekonomik büyümeyi olumlu etkilemesinden kaynaklanmaktadır. Bu bağlamda çalışmada sağlık harcamaları ile ülkelerin zenginliği olarak belirtilen büyüme ve insan hayatının zenginliği olarak ifade edilen insani gelişme arasındaki ilişki incelenmiştir. 27 OECD ülkesinde toplam sağlık harcamalarının büyüme ve insani gelişme değişkenleri ile olan ilişkisi, 1990-2015 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak Dumitrescu ve Hurlin (2012) tarafından geliştirilen panel Granger nedensellik testi yardımıyla analiz edilmiştir. Nedensellik testi sonuçlarına göre sağlık harcamaları ile ekonomik büyüme ve insani gelişme endeksi arasında iki yönlü; insani gelişme düzeyi ve ekonomik büyüme arasında ise insani gelişme düzeyinden ekonomik büyümeye doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur.
Keywords
Abstract
Health expenditures, which contribute significantly to the development, protection and increase of human capital, are also the main determinants of economic growth and human development level. This close relationship between health expenditures with economic growth and human development level stems from the fact that health, which is an important element of human development level, positively affects economic growth by increasing labor productivity. In this context, the relationship between health expenditures and growth, which is defined as the wealth of countries, and human development, which is expressed as the richness of human life, is examined. The relationship between total health expenditure with growth and human development variables in 27 OECD countries was analyzed with the help of panel Granger causality test which developed by Dumitrescu and Hurlin (2012) using annual data of 1990-2015 period. According to the causality test results; There was a bilateral causality relationship between health expenditures with economic growth and human development index, and one-way causality relationship between human development index and economic growth from human development level to economic growth.
Keywords
- AĞIR, H. & TIRAŞ, H. H., (2018). Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Nedensellik Analizi, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(4), 1558-1573.
- AKINCI, A. & TUNCER, G., (2016). Türkiye’de Sağlık Harcamaları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki, Sayıştay Dergisi, 102, 47-61.
- ATILGAN, E., KILIÇ, D. & ERTUĞRUL, H. M., (2016). The Dynamic Relationship Between Health Expenditure and Economic Growth: Is the Health-Led Growth Hypothesis Valid for Turkey?, The European Journal of Helath Economics, 18(5), 567-574.
- AY, A. & YARDIMCI, P., (2006). Türkiye’de Fiziksel ve Beşeri Sermaye Birikimi İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Var Modeli İle Analizi (1950-2000), Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi;
- AY, A. & YARDIMCI, P., (2008). Türkiye’de Beşeri Sermaye Birikimine Dayalı Ak Tipi İçsel Ekonomik Büyümenin Var Modeli İle Analizi (1950-2000), Maliye Dergisi, 155, 39-55.
- AY, A., KIZILKAYA, O. & KOÇAK, Emrah, (2013). Sağlık Göstergeleri ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 163-172.
- BALTAGI, B. H. & MOSCONE, F., (2010). Health Care Expenditure and Income in the OECD Reconsidered: Evidence from Panel Data, IZA Discussion Paper Series, 4851.
- BAROUNI, M., HARATI KHALILABAD, T. & HARATI, J., (2015). The Effecet of Health Expenditure on Human Development Index in Selected Countries with High, Middle and Low Income Levels: 2000-2010, Journal of Healthcare Management, 6(2), 81-91.
- BREMPONG, G. K. & WILSON, M., (2004). Health Human Capital and Economic Growth in Sub-Saharan African and OECD Countries, The Quarterly Review of Economics and Finance, cilt: 44, Sayı: 2,
- ÇETİN, M. & ECEVİT, E., (2010). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 166-182.
- ÇEVİK, S. & TAŞAR, O., (2013). Public Spending on Health Care and Health Outcomes: Cross Country Comparison, Journal of Business, Economics and Finance, 2(4), 82-100.
- DUMITRESCU, E. & HURLIN, C., (2012). Testing for Granger Non-Causality in Heterogeneous Panels, Economic Modelling, 29, 1450–1460.
- EHRLICH, Isaac, (1990). The Problem of Development: Introduction, Journal of Political Economy, 98(5),
- ELMI, M. Z. & SADAGHI, S., (2012). Health Care Expenditures and Economic Growth in Developing Countries: Panel Co-Integration and Causality, Middle East Journal of Scientific Research, 12(1),
- ERDEM, E. & ÇELİK, B., (2019). İnsani Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bazı Afrika Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 13-36.
- ERTEK, T., (2015). Temel Ekonomi, Beta Yayınevi, İstanbul.
- GERDTHAM, U. G. & LOTHGREN, M., (2000). On Stationarity and Cointegration of International Health Expenditure and GDP, Journal of Health Economics, 19(4), 461-475.
- GRANGER, C. W. J., (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models And Cross-Spectral Methods, The Econometric Society, 37(3), 424-438.
- HADRI, K. & KUROZUMI, E., (2012). A Simple Panel Stationarity Test in the Presence of Serial Correlation and a Common Factor, Economics Letters, 115(1), 31–34.
- JAHAN, S., (2002). Measuring Human Development: Evolution of the Human Development Index, http://www.hdr.undp.org/docs/training/oxford/readings/Jahan_HDI.pdf, (Erişim Tarihi: 17.08.2019).
- KESBİÇ, C. Y. & SALMAN, G., (2018). Türkiye’de Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Tespiti: 1980-2014 VAR Modeli Analizi, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 55(639),
- KIYMAZ, H., AKBULUT, Y. & DEMİR, A., (2006). Tests of Stationarity and Cointegration of Health Care Expenditure and Gross Domestic Product, The European Journal of Health Economics, 7(4), 285289.
- KİBRİTÇİOĞLU, A., (1998). İktisadi Büyümenin Belirleyicileri ve Yeni Büyüme Modellerinde Beşeri Sermayenin Yeri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 53(1) 207-230.
- LIND, N. (2004). Values reflected in the human development index. Social Indicators Research, 66(3),
- LUCAS, R., (1988). On the Mechanics of Economic Development, Journal of Monetary Economics, 22(1988), 3-42.
- OECD, https://stats.oecd.org/, (Erişim Tarihi: 10.02.2019).
- ÖKSÜZLER, O. & TURHAN, A., (2005). Does Better Health Promote Economic Growth in Turkey?, International Journal of Business Management and Economics, 1(4), 5-15.
- PESARAN, M. H., (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels, Cambridge Working Papers in Economics, 435.
- PESARAN, M. H, ULLAH, A. & YAMAGATA, T., (2008). A Bias-Adjusted LM Test of Error Cross-Section Independence, Econometrics Journal, 11(1) 105-127.
- PRADHAN, R. P., (2011). Effects of Health Spending on Economic Growth: A Time Series Approach, Decision, 38(2), 68-83.
- PRASETYO, A. D., & ZUHDİ, U. (2013). The Government Expenditure Efficiency towards the human development. Procedia Economics and Finance, 5, 615-622.
- RANIS, G. (2004). Human development and economic growth. Yale University Economic Growth Center Discussion Paper, (887).
- RAZMI, M. J., ABBASIAN, E. & MOHAMMADI, S., (2012), “Investigation the Effect of Government Health Expenditure on HDI in Iran”, Journal of Knowledge, Economics and Information Technology, 2(5), ss: 121-133.
- SARAÇOĞLU, S. & SONGUR, M., (2017). Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Avrasya Ülkeleri Örneği, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16), 353-372.
- SAYIN, F., (2015). Ekonomik Büyüme ile Sağlık Harcamaları Arasındaki İlişki: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Eşbütünleşme Analizi, iç. Burcu Güvenek (Ed.), Sağlık Ekonomisi Mikro ve Makro Boyutları, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya, 289-308.
- SCHUMPETER, J. A. (2017). Theory of economic development. Routledge, 23.
- SELİM, S, UYSAL, D. & ERYİĞİT, P., (2014). Türkiye’de Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 13-24.
- SMITH, A., (2006). Ulusların Zenginliği 1, (Çev: Metin Saltoğlu), Palme Yayıncılık, Ankara.
- SURI, T., BOOZER, M., GUSTAV, R. & STEWART, F., (2011). Paths to Success: The Relationship Between Human Development and Economic Growth, World Development, 39(4), 506-522.
- ŞİMŞEK, M. & KADILAR, C., (2010). Türkiye’de Beşeri Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1),
- TABAN, S., (2006). Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi, Sosyoekonomi, 4(4), 31-46.
- TABAN, S. & KAR, M., (2006). Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Nedensellik Analizi, 1969-2001, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 159-181.
- TOPALLI, N., (2016). G20 Ülkelerinde İhracat, Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Nedensellik Analizi, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(29), 193-206.
- UNDP, http://hdr.undp.org/en/data, (Erişim Tarihi: 10.02.2019).
- UNDP (1990). “Human Development Report”, New York, USA.
- UNDP, (2010). “Human Development Report”, New York, USA.
- YALÇIN, A. Z. & ÇAKMAK, F., (2016). Türkiye’de Kamu Sağlık Harcamalarının İnsani Gelişim Üzerindeki Etkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi”, 30(4), 705-723.
